Nie jest żadną tajemnicą, że do obowiązków lekarzy należy przede wszystkim udzielanie świadczeń zdrowotnych, w taki sposób aby gwarantowały one, przy zachowaniu aktualnego stanu wiedzy i zasad staranności, przewidywany efekt w postaci wyleczenia lub zachowania zdrowia pacjenta. Wysokie wymagania jakie stawia się wobec lekarzy, a także oczekiwanie dochowania przez nich odpowiedniego poziomu staranności nie oznaczają, że lekarzowi przypisuje się rzeczy niemożliwe do wykonania. Gdyby tak było, okazałoby się, że lekarz odpowiada za wynik każdego leczenia, którego się podejmuje, a nie za zachowanie należytej staranności.
Stwierdzić można, iż błędem medycznym jest takie zachowanie lekarza, które jest obiektywnie nieprawidłowe z punktu widzenia aktualnej wiedzy medycznej, doświadczenia życiowego i zdrowego rozsądku. Nie będzie zatem błędem medycznym powikłanie, które jest możliwym a nawet typowym skutkiem ubocznym zastosowanego leczenia, o ile oczywiście pacjent został uprzednio poinformowany o możliwości wystąpienia takiego powikłania i mimo posiadania świadomości jego wystąpienia zdecydował się na zastosowanie wobec niego określonego sposobu leczenia. Mówiąc najogólniej, lekarz popełnia błąd, jeżeli nie rozpoznał, leczył nieprawidłowo, zaniedbał lub zlekceważył chorego albo też podjął się leczenia mimo nieposiadania odpowiedniej biegłości, czyli nie zrobił dla chorego wszystkiego co mógł i powinien.
Błędy medyczne mogą pojawić się na każdym etapie leczenia w związku z czym podstawą ich klasyfikacji są okoliczności w których doszło do zaniechań lub podjęcia działań sprzecznych z obowiązkami ciążącymi na lekarzu. Tak też najczęściej wyróżnia się błędy diagnostyczne ( powstałe wskutek nieprawidłowego rozpoznania), błędy terapeutyczne (powstałe wskutek zastosowania nieprawidłowej, niewystarczającej, albo nadmiernie ingerującej w organizm procedury leczenia) oraz błędy rokowania (powstałe wskutek przekazania choremu błędnej informacji na temat jego szans na wyzdrowienie).
Jeżeli po przebytym leczeniu, pojawiają się okoliczności uzasadniające podejrzenie wystąpienia błędu medycznego, każdorazowo należałoby skontaktować się ze specjalistą danej dziedziny medycznej. Wszystko po to, aby upewnić się, że zachodzi podstawa do dochodzenia roszczeń wobec lekarza lub placówki medycznej na drodze sądowej. Jeżeli mamy przekonanie, że doszło do nieprawidłowości, które spowodowały negatywne skutki, powstaje potrzeba ustalenia zakresu roszczeń, których możemy dochodzić. Katalog tych roszczeń jest wyraźnie uregulowany przepisami i jest katalogiem zamkniętym, co w praktyce oznacza, że nie można dochodzić innych roszczeń niż tych wskazanych.
Na gruncie prawa poszkodowany w wyniku błędu medycznego może domagać się zasądzenia na jego rzecz zadośćuczynienia, odszkodowania, wyłożenia z góry sumy potrzebnej na koszty leczenia, renty okresowej na zwiększone potrzeby, a także renty okresowej z tytułu utraty widoków na przyszłość i utraty zdolności do pracy. Zastosowanie tych roszczeń w konkretnej sytuacji oraz przyporządkowanie określonych wydatków do konkretnej grupy roszczeń jest już rzeczą indywidualnego przypadku poszkodowanego. Wbrew pozorom konkretne wydatki można zakwalifikować do różnych grup roszczeń, a podjęcie decyzji co do tej kwalifikacji ma kolosalne skutki na przyszłość.
Zadośćuczynienie jest formą wynagrodzenia pacjentowi tej najbardziej niewymiernej szkody jaką jest szkoda niemajątkowa. Wypłacane jest jednorazowo, a jego wysokość zawsze ustalana jest w zależności od okoliczności danego przypadku. Nie istnieje żaden taryfikator tego typu świadczenia a zatem jego wysokość zależy w dużej mierze od orzekającego w sprawie sędziego. Zadośćuczynienie służyć ma przede wszystkim zrekompensowaniu choremu krzywdy, cierpienia i bólu jakie niesie za sobą długotrwałe i skomplikowane leczenie a także świadomości nieodwracalności jego skutków.
Odszkodowanie w odróżnieniu od zadośćuczynienia rekompensować ma rzeczywiste straty ponoszone przez chorego w wyniku wystąpienia błędu medycznego. Takie, które nie miały by miejsca gdyby nie zaniedbanie lekarza czy placówki medycznej. Odszkodowanie obejmuje najczęściej koszty już przez chorego poniesione tj. koszty leczenia, lekarstw, wizyt lekarskich, płatnej rehabilitacji czy zakupionego sprzętu rehabilitacyjnego. Jednakże istnieje jego szczególna postać jaką jest wyłożenie z góry sumy potrzebnej na koszty leczenia. W takim przypadku wystarczy wykazać usprawiedliwioną potrzebę poniesienia kosztów dalszego leczenia.
Renta na zwiększone potrzeby to świadczenie najczęściej wypłacane co miesiąc, które obejmuje uśredniony i przewidywany koszt, jaki poszkodowany musi ponieść na powtarzające się wydatki (np. leki i rehabilitację), może obejmować również przewidywane koszty zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, jednakże w realiach konkretnego przypadku należy rozważać, czy tego typu wydatek należy realizować w ramach renty, czy też korzystniejsze jest jego dochodzenie w ramach odrębnego odszkodowania. Drugim rodzajem renty, jak już zostało wcześniej wspomniane jest renta z tytułu utraty widoków na przyszłość i utraty zdolności zarobkowych i obejmuje z reguły straty wynikające z braku możliwości kontynuacji zatrudnienia albo rozwoju i awansu zawodowego.
Wszystkich rzeczonych roszczeń dochodzić możemy przed sądem po uprzedniej próbie polubownego rozwiązania sporu, pamiętając, iż roszczenia z tytuły szkody powstałej w wyniku wystąpienia błędu medycznego jak każde roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Obecnie okres ten wynosi 3 lata od momentu kiedy poszkodowany dowiedział się o wystąpieniu szkody oraz o osobie sprawcy tej szkody, jednakże nie później niż w okresie 20 lat od powstania szkody.