Faktem jest, że dzięki tanim przewoźnikom znacznie wzrosła w ostatnich latach liczba podróżujących samolotami. Nie da się również ukryć, iż problematyczne loty zdarzają się stosunkowo często. Niezależnie jednak od tego czy korzystamy z linii niskokosztowych, tradycyjnych czy czarterów, a także bez względu na to jaką klasą podróżujemy wszystkim Nam jako pasażerom przysługują jednakowe prawa. Oznacza to, że w sytuacji awaryjnej nie jesteśmy zdani wyłącznie na dobrą wolę przewoźnika. Wręcz przeciwnie, w przypadku opóźnionego lub odwołanego lotu przysługują Nam konkretne prawa.
Przed zaplanowanym lotem warto jest zajrzeć do rozporządzenia 261/2004 Parlamentu Europejskiego i zorientować się jakie obowiązki względem Nas jako konsumentów mają linie lotnicze, pamiętając przy tym, że regulacje w nim zawarte obejmują wyłącznie pasażerów lotów wewnątrzunijnych lub zaczynających się albo kończących w jednym z państw Unii Europejskiej.
Prawdopodobnie najbardziej satysfakcjonującą podróżnych formą wynagrodzenia ich nerwów i stresów wywołanych opóźnieniem lud odwołaniem lotu jest odszkodowanie. Kluczową przesłanką w procesie oceny ubiegania się o nie jest oczywiście długość opóźnienia lotu. Kilku, czy kilkunastominutowe opóźnienia startu zdarzają się dość często i mogą one wynikać z wielu czynników. Zgodnie z prawem unijnym, tego typu opóźnienia nie są jednak podstawą do domagania się odszkodowania.
Jeżeli jednak mamy do czynienia z opóźnieniem w wymiarze przynajmniej dwugodzinnym przysługuje Nam już prawo żądania darmowego posiłku i napoju, którego ilość wzrastać będzie proporcjonalnie do czasu opóźnienia. Linia lotnicza obowiązana jest również zagwarantować, każdemu z podróżujących możliwość nieodpłatnego wykonania telefonu lub wysłania e-maila czy faksu.
Według przepisów minimalny czas opóźnienia, pozwalający na wszczęcie procedury ubiegania się o odszkodowanie, to 3 godziny w stosunku do planowanej pory dotarcia do portu docelowego. Ponadto, jeżeli opóźnienie lotu jest na tyle duże, że konieczny stał się nocleg w hotelu, przewoźnik ma obowiązek pokryć koszty związane zarówno z nim jak i z transportem na trasie lotnisko-hotel.
W przypadku odwołania lotu, podróżujący może domagać się zwrotu kosztów biletu lub przekierowania go na inny lot. Jeżeli o odwołaniu lotu nie został poinformowany na co najmniej 14 dni przed planowanym wylotem ma także prawo do odszkodowania w wysokości 250 euro dla wszystkich lotów na dystansie do 1500 km, 400 euro na dystansie 1500-3500 km i 600 euro na dla większych odległości.
Istotnym jest jednak to, że wszystkie linie lotnicze obowiązane są zapewnić opiekę i wypłacić odszkodowanie pasażerom, zawsze wtedy, kiedy opóźnienie lub odwołanie lotu powstało z ich winy. Przewoźnicy nie odpowiadają natomiast w sytuacjach zupełnie od nich niezależnych. Jeżeli zaistnieją okoliczności nadzwyczajne takie jak m.in. nagła zmiana pogody, wybuch wulkanu czy strajk pracowników, przewoźnik będzie zwolniony od ponoszenia odpowiedzialności zarówno z tytułu opóźnionego jak i odwołanego lotu. Oprócz tego z orzecznictwa sądów wyłoniła się gama usterek technicznych samolotu, których wystąpienie uznaje się za okoliczności nadzwyczajne.
Rozporządzenie nr 261/2004 nie podaje terminów w jakich należy złożyć na drogę administracyjną lub sądową roszczenie o odszkodowanie do linii lotniczych. W takim wypadku zastosowanie mają przepisy krajowe.W Polsce, od 17 marca 2017 roku, dla postępowań odszkodowawczych prowadzonych na drodze sądowej jest to okres 1 roku.