Oszczędzanie i tworzenie rezerw finansowych to temat wielu ankiet, artykułów i rozważań. Informacje na temat jak, kiedy i gdzie oszczędzać są powszechnie dostępne, a ich treść aktualizowana o nowe teorie i sposoby. Jednym z zagadnień, które często jest niedoceniane i pomijane w tych rozważaniach, jest kwestia dotyczącą tzw. poduszki finansowej. Nazwa ta może sprawiać, że to zagadnienie wydaje się proste i przyjemne, jednak samo tworzenie poduszki finansowej to wieloetapowy proces, który wiąże się nierzadko z wieloma wyrzeczeniami i jest rozłożony w czasie.
Co nazywamy poduszką finansową? Jest to rodzaj oszczędności, wydzielony z dostępnego, miesięcznego budżetu, który nie jest przeznaczony na konkretny, materialny cel, a tworzony jest z myślą o spożytkowaniu środków w czasie, w którym pozostajemy bez pracy lub nasze dochody znacznie maleją. Taki zabieg ma zapewnić nam bezpieczeństwo finansowe oraz uchronić przed zaciąganiem zobowiązań przeznaczonych na codzienne życie. Posiadanie poduszki finansowej sprawia, że komfort życia znacznie wzrasta, ponieważ jesteśmy przygotowani finansowo na niespodziewane sytuacje, a to daje nam czas na stworzenie planu finansowego dostosowanego do aktualnej sytuacji finansowej oraz znalezienie nowego sposobu zarobkowania, który pozwoli nam finansować nasze bieżące potrzeby. Prowadzenie działalności gospodarczej wręcz wymaga posiadania poduszki finansowej, ponieważ niestabilność rynku, opóźnienia w płatnościach faktur, zmienność przepisów prawa czy też sezonowość usług lub produkcji sprawia, że bez oszczędności przedsiębiorstwo nie jest w stanie utrzymać się na tak dynamicznie funkcjonującym rynku.
Jak duża powinna być poduszka finansowa? Nie ma na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi. Wielkość poduszki bezpieczeństwa jest kwestią bardzo indywidualną i zależy od wielu czynników. Większość ekspertów zakłada jednak, że powinna to być przynajmniej trzykrotność naszego miesięcznego budżetu, czyli środki te powinny nam starczyć na 3 miesiące życia bez dodatkowego, zewnętrznego finansowania. Jeśli możliwości zarobkowania są mniejsze, tak jak w przypadku osób starszych czy nisko wykwalifikowanych, taka poduszka finansowa powinna być większa, by dać więcej czasu na przeorganizowanie budżetu i zastanowienie się nad dalszą strategią finansowania bieżących wydatków. Wzorcowa sytuacja zakłada posiadanie kapitału, który pozwoli nam na bezstresowe przeżycie 6 miesięcy, jednak dla większości obywateli – przy poziomie osiąganych dochodów i wysokości miesięcznych wydatków – jest to sytuacja daleka od realistycznych możliwości.
Jak zacząć tworzyć poduszkę finansową i czy jest to rozwiązanie dla każdego? Przede wszystkim konieczna jest uważna analiza aktualnej sytuacji finansowej, która uwzględni całość osiąganych przez nas dochodów oraz określi wydatki z podziałem na te: niezbędne do egzystencji, jak pieniądze na rachunki, zobowiązania finansowe lub jedzenie, pożądane przez nas, ale możliwe do ograniczenia, jak np. płatności za edukację lub samochód, jeśli nie jest to narzędzie niezbędne do pracy oraz nieistotne z punktu widzenia przeżycia, czyli wszelkie środki przeznaczane na rozrywkę i przyjemności. W pierwszej kolejności powinno się przyjrzeć posiadanym zobowiązaniom finansowym i określić horyzont czasowy, w którym możliwe jest zamknięcia tych z nich, które generują najwyższe koszty, czyli pożyczek krótkoterminowych. Inaczej sytuacja wygląda z kredytem hipotecznym, który jest z założenia zobowiązaniem długoterminowym i na długi czas zapisuje się w naszym budżecie. Kolejnym krokiem jest systematyczne odkładanie z pensji stałej sumy pieniędzy i przelewanie jej na osobne konto, które będzie prowadzone tylko w celu tworzenia poduszki finansowej. Nawet oszczędności na poziomie 10% miesięcznej pensji – niezależnie od jej wysokości – dają nam całkiem rozsądny kapitał po kilku latach oraz są w stanie zapewnić solidne poczucie bezpieczeństwa. Należy jednak mieć świadomość, że odkładane pieniądze nie są środkiem na poprawienie sytuacji bytowej, a mają za zadanie umożliwić byt w czasie, gdy utracimy płynność finansową.
Gdzie trzymać oszczędzane środki? W pierwszej kolejności musimy pamiętać, że pieniądze te są przeznaczone na nieprzewidziane sytuacje, a to implikuje konieczność łatwego dostępu do nich w każdym momencie, bez straty naszych oszczędności. Poduszka finansowa to nie są środki odłożone na inwestowanie, gdy jednak nasze oszczędności stają się coraz większe, warto pozwolić, by część środków zaczęła pracować na siebie. Na rynku jest mnóstwo produktów oszczędnościowych, część z nich wiąże się z większym zyskiem, ale też dużo większym poziomem ryzyka jak obligacje korporacyjne czy akcje, dlatego one nie są zalecane przy tworzeniu poduszki finansowej. Jednak takie produkty jak konta oszczędnościowe, które mimo, że nie zapewniają spektakularnego zysku, to są łatwo dostępne i proste w obsłudze, mogą być dla nas pomocne przy tworzeniu rezerw finansowych.
Świat nigdy wcześniej nie był tak dynamiczny i nieprzewidywalny jak dzisiaj, dlatego nie sposób przewidzieć co nas czeka w przyszłości, z jakimi wyzwaniami będziemy się mierzyć i jakim budżetem będziemy dysponować. Poduszka finansowa to fundusz awaryjny, który mimo wielu istniejących niewiadomych, pozwoli nam ze spokojem patrzeć w przyszłość, ponieważ daje nam coś, co jest bezcenne – czas, który da nam możliwość zastanowienia się i dokonania zmiany naszej sytuacji finansowej.
